Door: Kees-Jan Smit
Een lettertype wat ooit is aangebracht op de voorspatborden van een protoype Citroën namaken. Hoe doe je dat eigenlijk?
Opvallend aan de door Citroën op de M35 aangebrachte letters zijn o.a. de rondingen onderaan de t en de uithaal aan de staart van de y. Dat heeft bij mijn weten geen enkel standaard lettertype dus we moeten gaan ingrijpen in de vorm van een bestaand lettertype. Daarvoor gaan we allereerst op zoek naar een lettertype dat we als uitgangspunt kunnen gebruiken. Daarvoor letten we op typografische kenmerken als dik-dun verhoudingen en rondingen van bijvoorbeeld de p, de o en de e. Die moeten zoveel mogelijk overeenkomen met het origineel om tot een perfect eindresultaat te komen. Daarvoor moeten we een beetje in de huid kruipen van de ontwerp-afdeling van Citroën in 1970.
Een vaak gebruikt schreefloos lettertype uit die tijd in Frankrijk is de Univers, in 1956 ontworpen door de Zwitser Adrian Frutiger. Hij komt op veel plaatsen overeen met de letters op het spatbord, maar mist op sommige plekken een bepaalde rechtlijnigheid. In diezelfde tijd werd in Zwitserland door Max Miedinger het welbekende lettertype Helvetica ontworpen. Helvetica heeft iets minder zwierigheid dan de Univers, het zal toch niet dat ze bij Citroën voor zo'n bijzonder prototype als de M35 zo'n alledaagse letter als de Helvetica hebben gebruikt? Maar niets is minder waar.
De p, r, o en e zijn met een paar kleine aanpassingen over te nemen, de bijzondere t en y moeten versleuteld worden. Daartoe zetten we in het computerprogramma Illustrator eerst de woorden om naar lettercontouren. Daarmee worden de letters vectorbestanden en kunnen ze aangepast worden door ankerpunten toe te voegen en te verplaatsen. De nieuw gemaakte letters vereisen vanuit esthetisch oogpunt soms nog wat kleine aanpassingen waardoor ze beter kloppen tussen de andere letters. De t bijvoorbeeld steekt met zijn nieuwe bodem een klein beetje onder de basislijn uit, visueel klopt dit beter dan wanneer hij exact op dezelfde hoogte zou staan als de andere letters.
De cijfers die op de spatborden zijn aangebracht zijn een ander verhaal. Ze zijn niet te herleiden naar een standaard lettertype maar lijken eerder ontworpen te zijn met een liniaal en passer. Dat wordt op soortgelijke manier dan ook nagemaakt, zij het dat liniaal en passer nu digitaal zijn. Uiteraard niet rechttoe-rechtaan, want bijvoorbeeld de 8 bestaat uit twee cirkels van verschillende grootte. Gelukkig zijn foto's voorhanden van alle verschillende cijfers, dus ze kunnen allemaal gereconstrueerd worden.
U gaat de uitdaging van het restaureren van een M35 aan? Sla dan niet de bijzondere typografie op de voorspatborden over. Sander Aalderink beschikt over de bestanden voor een perfecte reproductie van de letters en cijfers die op uw M35 horen.
